Monstera - pielęgnacja, stanowisko, wymagania

Monstera, dziwo, potwór... Kto z nas nie słyszał o niej, niech pierwszy rzuci keramzytem. Cieszy oko niejednego pacjenta w przychodni lub podsądnego w drodze na rozprawę, a jej amatorzy prześcigają się w poradach. Szczególne zainteresowanie budzą pytania w stylu: kiedy pojawią się pierwsze "dziury" w liściach?

Czy monstera staje się rośliną budzącą takie emocje jak rasa york wśród psów? 

Czy dzięki jej ogromnej popularności monsterę czeka żywot storczyków, które swego czasu wyglądały z każdego kąta kwiaciarni i sklepu spożywczego? 

Ale po kolei...

🌿 Monstera dziurawa - pochodzenie

Monstera jest rośliną pochodzącą z tropikalnych dżungli lasów Brazylii i Meksyku. Jest to już ponad 50 gatunków należących do tego rodzaju. W swoim naturalnym środowisku pnie się po pniach innych drzew. Dzięki łodygom i liściom, które poszukują światła, ich wysokość może sięgać nawet do kilkudziesięciu metrów. Chcąc, by monstera pięła się do góry w domu, jej łodygi należy przywiązywać do solidnej i stabilnej podpory, najlepiej z materiałów naturalnych, jak najbardziej przypominających pień drzewa. 

🌿 Ozdobna przede wszystkim z liści

Ozdobą tych roślin są głęboko powcinane liście, które mogą osiągać średnicę nawet do pół metra. Młode egzemplarze zwykle mają całobrzegie liście bez dziurek, toteż bywają często mylone z filodendronami lub scindapsusem. Przy dostatku światła na blaszkach wytworzą się najpierw otwory, które przekształcą się później w rozcięcia. 

🌿 Co robić z korzeniami powietrznymi? 

Przede wszystkim - nie można ich obcinać! Korzenie powietrzne należy wstawić do pojemnika z wodą lub posadzić do doniczki z ziemią. Roślina będzie lepiej odżywiona i szybciej rosła. 

🌿 Kwiaty i owoce

W mieszkaniu kwitnienie zdarza się tylko prawdziwym szczęściarzom. Kwiaty zebrane są w kolbę (czasem nawet 20-centymetrowej długości). Owocami są drobne jagody. Kolby monstery dziurawej po dojrzeniu stają się miękkie i lekko kremowe. Są wówczas bardzo smaczne (stąd nazwa 'deliciosa') i pachną jak ananas. W krajach jej pochodzenia wykorzystuje się ją do wyrobu soków i win. 

Uwaga: zanim dojrzeją, zawierają sporo kryształów szczawianu wapnia, które mogą nieprzyjemnie kłuć w usta. 

🌿 Światło i temperatura

Monstera dobrze czuje się w miejscu dobrze oświetlonym, ale nie w bezpośrednim słońcu. Toleruje też miejsce półcieniste. Optymalna temperatura w lecie to 20-25 stopni Celsjusza, zimą zaś 15-18ºC. Nawet nieźle znoszą powietrze w pokoju z centralnym ogrzewaniem, ale lepiej od czasu do czasu zraszać liście.

Uwaga: zraszanie młodych, nierozwiniętych jeszcze liści może powodować choroby grzybowe objawiające się, np. czarnymi lub brązowymi plamami. 

🌿 Podlewanie i nawożenie

Ziemia w doniczce powinna być stale lekko wilgotna (ale nie mokra!). Monsterę w okresie wiosny i lata należy zasilać nawozami co 3-4 tygodnie. 

🌿 Podłoże i przesadzanie

Najlepszym podłożem będzie mieszanina ziemi liściowej, kompostowej i piasku gruboziarnistego w stosunku (2:2:1) z niewielkim dodatkiem węgla drzewnego. Powinno się zapewnić pH na poziomie ok. 5,5-6. Monsterę można uprawiać też w ziemi uniwersalnej lub w substracie torfowym. 

Młode rośliny przesadza się co rok na wiosnę, tym starszym wystarczy zmienić górną warstwę ziemi. 

O przesadzaniu roślin domowych pisałam tutaj: Przesadzanie roślin doniczkowych - porady i wskazówki

🌿 Odmłodzić czy rozmnożyć?

Monstera po pewnym czasie może stać się za wysoka lub ogołociła się od dołu z liści. Wtedy możemy przyciąć jej pęd wierzchołkowy. Ten zabieg powinien pobudzić roślinę do wypuszczenia nowych, bocznych pędów. Cięcie wykonujemy ok. 2 cm nad węzłem, a ze ściętego pędu warto zrobić nową sadzonkę. 

Fragmenty, które będą nowymi roślinami, należy podzielić na 2-3 węzłowe odcinki i pozostawić do czasu wyschnięcia miejsc cięcia. Sadzonki umieszczamy w lekkim, wilgotnym podłożu w temperaturze 20-24ºC i przy wysokiej wilgotności powietrza. 

Dla łatwiejszego osiągnięcia wymaganej wilgotności powietrza można taką nową sadzonkę umieścić w szklarni lub przykryć workiem foliowym, jednocześnie zapewniając jej od czasu do czasu wietrzenie (nie przeciąg!) lub dostęp świeżego powietrza. 

Ukorzenianie powinno nie zająć dłużej niż 2-3 tygodnie. 

🌿 Choroby i szkodniki 

❎ Liście blade lub w plamy - zbyt silne nasłonecznienie. Wystarczy odsunąć roślinę od okna lub osłonić okno gęstą firanką. 

❎ Liście bez rozcięć, cienkie lub wiotkie pędy - pierwszy powód jest taki, że roślina jest jeszcze młoda. Starszą roślinę, która nie ma rozcięć należy przenieść w nieco jaśniejsze miejsce. 

❎ Żółknięcie i brunatnienie dolnych liści - zalanie korzeni. Natychmiast należy zaprzestać podlewania do czasu przeschnięcia bryły. Jeżeli ziemia pachnie stęchlizną, monsterę niezwłocznie trzeba przesadzić do świeżej ziemi. 

❎ Brązowienie brzegów liści - suche powietrze lub ziemia utraciła swój kwaśny odczyn. W pierwszym przypadku roślinę trzeba zacząć zraszać miękką wodą. By obniżyć poziom pH w glebie z zasadowego na kwaśny, można wymienić kilka centymetrów wierzchniej warstwy podłoża na świeżą ziemię. 

❎ Przędziorki - pojawiają się dosyć często, gdy wilgotność powietrza spada. Młodą roślinę, którą jesteśmy w stanie udźwignąć, przenosimy pod prysznic i delikatnie obmywamy. Jeżeli podniesienie wilgotności powietrza nie pomoże, należy sięgnąć po środki chemiczne. 

❎ Tarczniki - jeżeli jest ich niewiele, można pozbyć się ich za pomocą szczotki lub zeskrobując nożem. 

🌿 Odmiany znane i mniej znane

Monstera dziurawa - Monstera deliciosa

Najbardziej typowa i najczęściej spotykana. Do kupienia w każdym markecie budowlanym, sklepie ogrodniczym, czy kwiaciarni. Ceny są bardzo przystępne i już od 15 zł można mieć ją w swojej kolekcji. 

Monstera dziurawa odm. Variegata

To jest dopiero ewenement! Sadzonki do samodzielnego ukorzeniania potrafią osiągać ceny... bardzo wysokie. 

Wiele roślin z wariegacjami są bardziej delikatne od tych całkiem zielonych, ponieważ produkują mniej chlorofilu. Uprawa z sukcesem tej odmiany monstery wymaga już pewnych umiejętności i zapewnienia jej jak najlepszych warunków. 

PS. Uznawana też za jedną z najbardziej "instagramowalnych" (trudne słowo) roślin. Legendy głoszą, że niektóre dyskonty spożywcze przez pomyłkę sprzedają Variegatę za cenę kilograma pomidorów! 

PS2. Na jednej z grup domowych roślinomianiaków pojawił się komentarz, który wyjątkowo mnie rozbawił: 

"Chciałabym mieć mnóstwo monstery Variegaty i obdarować nią jak najwięcej osób, by to szaleństwo cenowe wreszcie się skończyło!" 😂

PS3: Wariacjami Variegaty, i co raz częściej pojawiającymi się na rynku, są 'Half Moon' (wariegacja na liściu pół na pół), 'Albo' (typowo białe przebarwienia, biały i jeszcze więcej białego), 'Thai Constellation' (przebarwienia kremowo-białe). 

Monstera dziurawa odm. Marmorata

Trochę mniej popularna od Variegaty, ale nie odbiega ceną od tej pierwszej. 

Monstera Adansona - Monstera adansonii

Na pierwszy rzut oka bardzo podobna do monstery dziurawej, ale ma o wiele mniejsze liście i inaczej zbudowane kwiaty. Chyba najczęściej spotykana w handlu jest 'Monkey Mask'. 

Monstera perforowana - Monstera obliqua

Może być mylona z monsterą Adansona, ale ta odmiana jest tak dziurawa, jak jeansy gimnazjalistów w dwóch poprzednich sezonach 😅

Monstera Karwińskiego - Monstera karwinskyi/Monstera acuminata

Jedna z najrzadziej spotykanych w handlu i wśród fanów monster. Jej młode okazy mają liście bez otworów, długości ok. 30 cm. Dopiero po kilku latach zaczynają rozwijać się 2-3 razy dłuższe, podziurawione blaszki liściowe.